Pomiary instalacji elektrycznej: kiedy są konieczne?

Bezpieczeństwo w domu i w miejscu pracy to absolutny priorytet, a jednym z jego kluczowych, choć często niedocenianych, elementów jest sprawna instalacja elektryczna. Niewidoczna na co dzień, oplatająca ściany i sufity sieć przewodów, jest podstawą funkcjonowania nowoczesnego świata. Jednak jej awaria może prowadzić do tragicznych w skutkach pożarów lub porażeń prądem. Dlatego regularne pomiary instalacji elektrycznej nie są jedynie formalnością, a fundamentalnym obowiązkiem każdego właściciela i zarządcy nieruchomości. W tym artykule kompleksowo wyjaśnimy, kiedy należy je przeprowadzać, na czym polegają i kto jest uprawniony do ich wykonania, aby zapewnić pełne bezpieczeństwo i zgodność z prawem.

Na czym polegają pomiary instalacji elektrycznej: rodzaje i cel

Pomiary instalacji elektrycznej to zespół specjalistycznych czynności kontrolno-pomiarowych, których celem jest weryfikacja stanu technicznego i bezpieczeństwa całej instalacji. Odpowiadając na pytanie, pomiary instalacji elektrycznej co to jest, można je określić jako „badanie lekarskie” dla naszych przewodów, gniazdek i zabezpieczeń. Ich nadrzędnym celem jest ochrona życia i zdrowia użytkowników przed porażeniem prądem elektrycznym oraz ochrona mienia przed ryzykiem pożaru. Pomiary pozwalają na wczesne wykrycie wszelkich usterek, takich jak uszkodzona izolacja przewodów, niesprawne zabezpieczenia czy nieprawidłowe połączenia, zanim doprowadzą one do niebezpiecznej sytuacji.

W ramach przeglądu elektryk wykonuje szereg testów, z których każdy ma inne zadanie. Do najważniejszych należą:

• Pomiar rezystancji izolacji: Sprawdza, czy izolacja przewodów nie jest uszkodzona, co mogłoby prowadzić do zwarć i przebić. Niska wartość rezystancji jest sygnałem alarmowym.
• Pomiar skuteczności ochrony przeciwporażeniowej: Weryfikuje, czy w przypadku awarii urządzenia (np. przebicia na obudowę) zabezpieczenia zadziałają wystarczająco szybko, odcinając zasilanie i chroniąc użytkownika przed porażeniem. Najczęściej polega na pomiarze impedancji pętli zwarcia.
• Badanie wyłączników różnicowoprądowych (RCD): Kontroluje, czy te kluczowe dla bezpieczeństwa aparaty reagują prawidłowo na niewielkie prądy upływowe, które mogą pojawić się w razie dotknięcia elementu pod napięciem.
• Sprawdzenie ciągłości przewodów ochronnych: Upewnia się, że wszystkie metalowe części urządzeń, które mogą znaleźć się pod napięciem w razie awarii, są prawidłowo połączone z uziemieniem.

Kiedy wykonać pomiary elektryczne: terminy i sytuacje

Terminy wykonywania pomiarów elektrycznych są ściśle określone przez przepisy, a ich przestrzeganie jest obowiązkiem właściciela lub zarządcy budynku. Zastanawiając się, pomiary elektryczne kiedy należy zlecić, trzeba rozróżnić dwa podstawowe rodzaje kontroli: odbiorcze i okresowe. Pomiary odbiorcze wykonuje się zawsze w przypadku nowo powstałej instalacji lub po jej gruntownej modernizacji czy przebudowie. Są one niezbędne do legalnego oddania instalacji do użytku i stanowią potwierdzenie, że została wykonana zgodnie ze sztuką budowlaną i projektem.

Z kolei kontrole okresowe, jak sama nazwa wskazuje, muszą być powtarzane cyklicznie. Zgodnie z art. 62 ustawy Prawo budowlane, obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego instalacji elektrycznej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów. Te okresowe pomiary elektryczne przepisy przewidują również krótsze terminy dla miejsc o szczególnym zagrożeniu. Na przykład w obiektach, gdzie występuje zagrożenie wybuchem, duża wilgotność lub wyziewy korozyjne, kontrole należy przeprowadzać co najmniej raz w roku.

Kto może wykonywać pomiary elektryczne: uprawnienia i certyfikaty

Wykonywanie pomiarów elektrycznych to zadanie wymagające specjalistycznej wiedzy, doświadczenia oraz precyzyjnego sprzętu. Ze względu na wysoki stopień odpowiedzialności i bezpośredni związek z bezpieczeństwem, czynności te mogą być realizowane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. W Polsce kluczowe są świadectwa kwalifikacyjne, popularnie (choć już nie do końca precyzyjnie) nazywane „uprawnieniami SEP”. Obecnie wydają je różne stowarzyszenia naukowo-techniczne akredytowane przez Urząd Regulacji Energetyki.

Osoba wykonująca pomiary musi posiadać świadectwo kwalifikacyjne grupy 1 (G1), które dotyczy urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych. Co istotne, samo posiadanie uprawnień w zakresie eksploatacji (tzw. „E”) nie wystarczy. Do sporządzenia i podpisania protokołu z pomiarów niezbędne są uprawnienia obejmujące zakres kontrolno-pomiarowy. Najczęściej jest to świadectwo typu „E” z zakresem pomiarowym lub świadectwo dozoru („D”), które również uprawnia do oceny stanu technicznego instalacji. Zawsze przed zleceniem usługi warto poprosić elektryka o okazanie ważnego świadectwa kwalifikacyjnego, aby mieć pewność, że otrzymany protokół będzie dokumentem wiarygodnym i zgodnym z prawem.

Jak przygotować się do pomiarów: co sprawdzić przed wizytą elektryka

Aby pomiary instalacji elektrycznej przebiegły sprawnie i bez zakłóceń, warto odpowiednio przygotować obiekt do wizyty specjalisty. Dobre przygotowanie nie tylko skraca czas pracy elektryka, ale także może wpłynąć na ostateczny koszt usługi. Przede wszystkim należy zapewnić swobodny dostęp do kluczowych elementów instalacji. Oznacza to odsunięcie mebli od gniazdek elektrycznych, zapewnienie dostępu do puszek łączeniowych, a także do głównej rozdzielnicy elektrycznej (skrzynki z bezpiecznikami). Wszystkie punkty objęte pomiarami, czyli gniazda, włączniki i punkty oświetleniowe, powinny być dostępne.

Warto również przygotować wszelką dostępną dokumentację techniczną instalacji, taką jak schematy elektryczne, plany czy protokoły z poprzednich pomiarów. Choć jej brak nie uniemożliwia wykonania kontroli, może ją znacznie ułatwić i przyspieszyć. Należy także pamiętać, że w trakcie niektórych pomiarów (np. rezystancji izolacji) konieczne jest odłączenie od gniazdek wszystkich czułych urządzeń elektronicznych, takich jak komputery, telewizory czy sprzęt RTV/AGD, aby uniknąć ich uszkodzenia przez napięcie pomiarowe. Elektryk powinien poinformować o tym przed rozpoczęciem prac.

Koszt pomiarów instalacji elektrycznej: od czego zależy cena

Jednym z często zadawanych pytań jest to dotyczące kosztów przeglądu. To, jaka będzie ostateczna badanie instalacji elektrycznej cena, zależy od wielu powiązanych ze sobą czynników. Nie ma jednego, uniwersalnego cennika, a wycena jest zazwyczaj przygotowywana indywidualnie dla każdego obiektu. Najważniejszym elementem wpływającym na koszt jest liczba punktów pomiarowych. Za punkt uznaje się zazwyczaj pojedyncze gniazdo elektryczne (jedno-, dwu- lub trójfazowe) lub punkt oświetleniowy. Im więcej punktów do sprawdzenia, tym wyższa będzie cena końcowa.

Inne czynniki to rodzaj instalacji (jednofazowa czy trójfazowa), typ obiektu (mieszkanie w bloku, dom jednorodzinny, obiekt przemysłowy), stopień skomplikowania instalacji oraz lokalizacja. Ceny w dużych miastach są zazwyczaj wyższe niż na terenach wiejskich. Warto również zwrócić uwagę, czy w cenę wliczone jest usunięcie drobnych usterek wykrytych podczas pomiarów, czy jest to usługa dodatkowo płatna. Zawsze warto poprosić o wycenę kilku specjalistów, porównując nie tylko cenę, ale także zakres oferowanych usług i posiadane uprawnienia.

Co wchodzi w skład wyceny pomiarów?

Analizując ofertę elektryka, warto zrozumieć, co dokładnie składa się na ostateczną cenę usługi. Zazwyczaj wycena pomiarów obejmuje kilka kluczowych elementów, które razem tworzą pełen kosztorys. Są to przede wszystkim:

• Koszt pracy: Wynagrodzenie dla wykwalifikowanego specjalisty za jego czas, wiedzę i doświadczenie.
• Amortyzacja sprzętu: Profesjonalne mierniki to drogie i precyzyjne urządzenia, które wymagają regularnej kalibracji, co jest wliczane w koszt usługi.
• Dojazd do klienta: Szczególnie w przypadku obiektów położonych w znacznej odległości od siedziby firmy.
• Sporządzenie protokołu: Przygotowanie szczegółowego, oficjalnego dokumentu z wynikami pomiarów i oceną stanu technicznego instalacji.
• Liczba i rodzaj punktów: Jak wspomniano, jest to główny czynnik – pomiar gniazda trójfazowego jest bardziej czasochłonny niż jednofazowego, co wpływa na cenę.